Mai đi tù lần này là lần thứ
hai. Cả hai lần tù đều mang tội “buôn bán trái phép chất ma túy.”
Lần đầu bị kết án bẩy năm tù giam. Khi ấy Mai mới hai mươi ba
tuổi. Chưa hết bẩy năm tù, Mai được giảm án, về trước thời hạn.
Nhưng cái “cung tù” vẫn đeo đẳng lấy Mai. Về chưa được bao lâu Mai
lại bị bắt. Lần này Mai bị kết án mười bốn năm. Tuổi xuân bị
nhà tù nuốt gọn. Lần đầu Mai bước chân vào nhà tù, mẹ Mai tròn
sáu mươi, vừa mới về hưu. Nhắc đến mẹ Mai vì chính bà - chứ
không phải đứa con tù - mới là người thực sự đau khổ, buồn rầu
nhất. Hồi Mai bị bắt lần đầu, bà ngất lên ngất xuống, vật vã suốt
thời gian dài. Vật vã y như khi phát hiện đứa con gái duy nhất của
mình nghiện ma túy.
Tôi gặp Mai trên trại 5 Thanh
Hóa, khi chị đang ở “tăng hai.” Mai cầm tinh con hổ, lớn hơn tôi ba
tuổi.
Tôi viết về Mai vì chị là
người dám chơi với tôi không sợ bị cai tù rầy rà, dù đã có đôi
lần bị mời đi uống cà phê. Bước chân khỏi phòng làm việc của cai
tù, mặt Mai tỉnh bơ, phảng chút thách thức. Gặp tôi, Mai khoe:
- Gặp bà Tuyết, em ạ!
Tôi hơi cáu:
- Chả có đứa nào là bà chúng
mình cả. Ở đây chỉ có tù và cai tù thôi, chị.
Nhớ ra mình lỡ lời, Mai chữa
ngượng:
- Ừ chị quên. Chị vừa gặp con
mụ Tuyết.
Sợ không, từ “bà” tụt ngay
xuống hàng “con mụ.”
Tôi buồn cười, nhưng chả
thích thú gì lối xưng hô ấy.
- Gặp nói chuyện gì vậy, chị?
- Thì lại nói về chuyện chị
ngồi chơi với em. Hỏi em nói những gì, có tuyên truyền chống đảng
không, có xúi bẩy gì không ...
- Thế chị trả lời ra sao?
- Chị bảo, nó chả tuyên truyền
gì cả. Bạn tù thì ngồi nói chuyện phiếm.
- Thế mụ ta có cấm đoán hay đe
dọa chị không?
- Sao lại không! Mụ ta bảo
không được chơi với em vì em là thành phần nguy hiểm. Còn đe chị
nếu cố tình sẽ cho vào nhà chó và không được giảm án. Đ.m, tăng
tù thứ hai rồi còn “.éo” gì mà mất. Chị bảo “bà quên cháu mất
giảm rồi à?” Còn nhà chó thì ai sợ chứ cháu đâu có ngán.
- Lúc chị nói thế, thái độ
của mụ thế nào?
- Thộn ra chứ sao. Mụ ấy quên
là chị mất giảm, thuộc thành phần bất cần hay sao ấy. Nên mới đe
thế.
- Thế chị không sợ hả?
- Sợ thì tao có dám chơi với
mày không?
Chị cũng bảo, chả có luật nào
cấm tù chơi với nhau.
Nói xong câu ấy, Mai ngừng đôi
chút vẻ như đợi ở tôi một lời khen. Với Mai và với những người
khác, dám lý sự với cai tù là “oách” lắm. Nhất là cái lý sự ấy
khiến cai tù cứng họng.
- Ờ đúng rồi, chả có luật nào
cấm chị chơi hay giao tiếp với ai.
Tôi khích lệ Mai.
- Lúc gần về, con mụ Tuyết bảo
chỉ muốn tốt cho chị nên khuyên thế thôi. Còn đề nghị chị là từ
nay khi ngồi chơi với em, nếu thấy em nói gì thì mách với mụ ấy.
Mụ cũng dặn đi dặn lại là không được nói lại với em về nội dung
cuộc gặp hôm nay nữa chứ.
Hết chuyện, Mai đánh nhẹ vào
người tôi, mắng yêu:
- Thế .éo nào mà bọn cán bộ
sợ mày thế, hả Nghiên?
Hai người bạn tù nhe răng
cười nhăn nhở.
Không riêng Mai, nhiều tù khác
từng phải đi “uống cà phê” để nghe cai tù đe nẹt, cấm đoán về tội
chơi - hoặc ngồi chơi - với tôi. Có người phải làm cam kết từ nay
xin chừa không bén mảng đến “con phản động” nữa. Sau mỗi chầu cà
phê, chị nào cũng nhận được lời nhắc “đừng nói lại với cái
Nghiên.” Nhưng chả mấy cái miệng tù giữ được lời hứa. Không nói
ngay cũng nói eo, không nói trực tiếp cũng nhờ đứa tù khác mách
lại. Lúc mới lên trại, tôi hơi buồn. Tính tôi hay chạnh lòng, tủi
thân. Sau quen dần, kệ.
Những người dám công khai gần
gũi với tôi thường là thành phần cứng đầu, không còn gì để mất.
Tức là không được giảm án hoặc sắp mãn hạn tù. Không được giảm
án vì vi phạm nội quy trại giam. Có nhiều kiểu vi phạm: buôn bán,
tiêu tiền mặt, đánh chửi nhau, làm không đủ mức khoán, thiếu lễ
tiết với cán bộ - không chào chẳng hạn -, giúp đỡ bạn tù không xin
phép v.v... Người bị AIDS, bệnh nặng hay những người sắp chết cũng
thích chơi với tôi.
Thời gian là thứ không thể sờ
mó được. Nhưng người tù sắp chết, hình như họ chạm được bằng
tay và thấy được bằng mắt những ngày tháng đời người đang ngắn
lại trong thời gian lao tù dài đằng đẵng. Nhìn thấy, và sờ thấy màu
tím tái, cái khô rát trên môi miệng. Trên thân người trơ trụi
với da bọc xương. Trong bước đi chậm dần, chậm dần và những cơn
đau hành hạ mỗi ngày. Việc cai tù lấy giảm án ra để uy hiếp hay mặc
cả với những người không còn gì để mất, thành thừa.
Mai không được xét giảm vì
dính án kỷ luật tội đánh bạc. Căn bệnh AIDS cũng khiến chị chán,
không muốn phấn đấu để có ngày về. Mai không thừa nhận căn bệnh
đang mang, nhưng ai cũng đoan chắc thế.
Ngoài xưởng lao động, thi
thoảng tôi hay sang chỗ Mai và Huyền “Rảnh” ngồi tán chuyện. Hai
người họ “cặp” với nhau. Tù bảo, ấy là hai con “nghiệp chướng.” Ai
không được giảm án, hay vi phạm nội quy trại giam, gây gổ với bạn
tù đều bị gán cho hai chữ “nghiệp chướng.” Tôi không biết vì sao
Huyền có cái biệt danh “Rảnh”, thấy mọi người gọi thì tôi gọi
theo.
Sáng hôm ấy ra ngoài xưởng,
tôi lại sang chỗ Mai và Huyền “Rảnh” chơi. Mai khoe:
- Hôm qua bà già lên thăm. Mẹ
nó chứ, bực thật!
- Mẹ lên thăm vui quá còn gì,
sao mà bực?
Tôi vừa tuốt chỉ giúp Mai, vừa
lơ đễnh hỏi. Tôi không khoái cái cách chị nói về mẹ mình như
thế.
- Đã dặn là lên mang theo bốn
triệu để trả nợ rồi mà vác cái xác không với túi quà lên. Thế
có điên không chứ. Mai nghiến răng, bực bội làm như bà mẹ già
khốn khổ đang đứng trước mặt.
Tôi rùng mình, nổi da gà.
Miệng tôi cứng đơ không phản
ứng lại được một câu. Trước mặt tôi không phải người tù tên Mai
tôi vẫn quen. Không để ý đến tâm trạng thay đổi đột ngột của tôi,
Mai thao thao kể tiếp.
- Tức quá, bắt bà ấy mang mẹ
nó túi quà về Hà Nội.
Tôi muốn bỏ đi ngay lập tức,
nhưng không hiểu sao đôi chân cứng đơ, không đứng lên được.
Huyền “Rảnh” trách Mai:
- Mình làm gì cũng sồn sồn
lên như thế. Mẹ lên thăm không được lời nhẹ nhàng. Làm thế khổ
thân bả.
- Khổ gì. Bà ấy đẻ tôi ra thì
phải biết tính tôi chứ. Và thế là Mai cho một tràng:
- Tính tao có máu điên, không
làm vừa ý thì bực lắm. Hồi còn ở nhà á, đang phê thuốc mà bả
đẩy cửa bước vào là tao đuổi ngay. Hôm nọ gọi điện về đã dặn rồi
chứ có phải không đâu. Đã nói mang bốn triệu lên cho tao trả nợ.
Hôm qua lên lại vác mỗi cái xác già. Nói dối là không có tiền.
Mẹ chứ, không có thì đi vay. Bây giờ đéo có tiền trả nợ, các con
tù xé xác tao ra.
Huyền “Rảnh” rất nhẫn nại dỗ
dành Mai.
Tôi ngồi, mặt cúi gằm xuống
chiếu.
Tôi không muốn nghe nhưng từng
lời nói của Mai thấm vào tai tôi, rõ mồn một. Tôi chẳng thể nhấc
nổi người để đi khỏi chỗ ấy. Mai và Huyền “Rảnh” dường như quên
mất sự hiện diện của tôi.
- Nghiên ơi! Về thêu hộ chị
một lúc.
Tiếng gọi của chị Nga Phú giúp
tôi thoát khỏi tình trạng bất động.
Giờ tôi mới ngẩng được mặt
lên, tách ánh mắt ra khỏi cái chiếu. Từ chỗ Mai về chỗ tôi chỉ
vài bước chân. Tôi đi như người mộng du.
Chị Nga Phú nhẹ nhàng nói với
tôi:
- Ngồi xuống đây!
Tôi ngồi, vẫn như người mộng
du.
- Choáng lắm phải không? Ai bảo
cứ thích sang đó.
Thôi, đừng khóc nữa, nó biết
rách việc.
Lúc ấy tôi mới biết mình
khóc. Không biết tôi khóc từ khi còn ở chỗ Mai hay bây giờ tôi mới
khóc.
Tôi đã tỉnh táo phần nào và
ý thức được rằng không nên để người khác biết mình đang khóc.
Tôi biết trong tù, không mấy khi người ta nói được lời hay ý đẹp.
Nhưng Mai vừa cho tôi thấy một tấn bi kịch gia đình chỉ qua mấy lời
cằn nhằn, bực bội của chị.
Từ hôm ấy, tôi không sang chỗ
Mai chơi nữa.
Hình như chị ta không quan tâm,
cũng chả nhận ra sự thiếu vắng tôi. Thi thoảng chạm mặt nhau, chị ta
vẫn cười hớn hở. Còn tôi ngượng.
Mà lạ, người ngượng phải là
Mai mới đúng.
Tôi thương bà mẹ của Mai, và
xấu hổ vì mình từng quý mến chị ta.
Mai và Huyền “Rảnh” thường
xuyên cãi nhau. Có hôm cầm cả viên gạch to tổ chảng đòi đập vỡ
đầu nhau. Tôi nóng lòng định chạy ra can.
Chị Nga Phú ngăn lại:
- Mày không biết đâu, cái
giống tù, nhất là giống “nghiệp chướng” càng can chúng càng ra vẻ.
Không ai can, chúng chỉ dọa nhau thế thôi. Đố đứa nào dám xông vào.
Mày cứ xem đi thì biết.
Huyền “Rảnh” một tay cầm que,
một tay cầm viên gạch giơ cao hơn đầu như chực ném. Miệng chõ vào
mặt Mai mà chửi. Mai, mặt tái xám, một tay cầm dép, tay còn lại
cũng cầm viên gạch to không kém viên gạch của Huyền “Rảnh”, giơ
lên như chực ném. Không có ai can. Hai bên cứ thế đánh võ mồm.
Viên gạch, que và dép vẫn nằm im trong tay.
Tài chửi của Huyền “Rảnh” lẫn
Mai ngang nhau. Họ lôi ông bà tổ tiên, bố mẹ nhau ra chửi. Cho nhau
ăn đủ thứ dơ bẩn. Nhiếc móc nhau không còn gì thậm tệ hơn. Rồi
kể công, moi móc nhau đủ chuyện.
Tù cứ đứng xem. Đến hồi họ
chửi nhau lâu quá thì không còn ai xem nữa. Ai cũng bận làm cho đủ
mức khoán để mong có ngày giảm án. Cai tù can ngăn lấy lệ. Chắc họ
cũng thực hiện cái “mẹo” của tù, không can để chúng nó chửi nhau
chán thì thôi.
Màn đánh võ mồm, đấu tố nhau
rồi cũng kết thúc. Mà cũng không có gì to tát ngoài chuyện ghen
tuông.
Mai buộc tội Huyền “Rảnh” đứng
nói chuyện với ai đó ở dưới buồng y xá: “Tao thấy mày đứng nói
chuyện với cái con mặc bộ kẻ sọc đội 19. Đ.M mày có chối được
không?” Lúc lên cơn điên, Mai không thèm gọi Huyền “Rảnh” bằng “anh”
nữa.
Huyền “Rảnh” cãi: “Làm đéo gì
có con nào. Con tù nào chả mặc quần áo kẻ sọc.”
Mai đuối lý, thế là chiến tranh
bùng nổ. Chỉ một hai hôm họ lại làm lành. Rồi dăm bữa nửa tháng,
họ tiếp tục cãi chửi nhau. Lý do quay đi quẩn lại cũng vẫn là sự
ghen tuông, hoặc đơn giản là một chuyện bực bội vô cớ.
Hôm Mai về hết án, mời tôi
sang ăn liên hoan.
Tôi không đi. Chị Nga Phú cầm
cho tôi mấy quả táo và ít bánh kẹo, nói là của Mai gửi.
Mai mãn hạn tù. Mẹ Mai chắc vui
lắm.
Nhưng Mai sẽ lại xé lòng mẹ ra
mỗi khi thiếu thuốc. Và sẽ chẳng ngần ngại tống cổ bà ra khỏi
phòng khi bà làm phiền cơn phê thuốc của con gái yêu.
Tình yêu của người mẹ, kỳ lạ
như thế đấy.
(Trích từ cuốn “Những mảnh đời sau
song sắt)
Phạm Thanh Nghiên
No comments:
Post a Comment