Xin thừa nhận rằng tôi chỉ mới biết đến cuốn sách đặc biệt này khi trên mạng tràn ngập thông tin cụ Bùi Diễm qua đời. Một người anh mà tôi trân quý đã (phải) gửi bản PDF cho tôi đọc. Tôi đọc say mê, nhưng đọc chậm để hiểu, để nghiền ngẫm. Và rồi buồn khôn tả.
Theo số liệu công bố ngày 1/4/2021, dân số Sài Gòn có khoảng 8,99 triệu người. Tuy nhiên, nếu tính cả người cư trú không đăng ký hộ khẩu thì dân số thực tế của thành phố này vào năm 2018 đã gần 14 triệu người. Có nghĩa hiện nay (năm 2021), dân số thực tế tại Sài Gòn hẳn là lớn hơn con số 14 triệu so với 3 năm trước đó. Nếu căn cứ vào con số gần 9 triệu người “có hộ khẩu” năm 2021 và 14 triệu “dân số thực tế” của năm 2018 thì có thể suy ra và ước lượng số người không có hộ khẩu tại Sài Gòn hiện thời là khoảng 5 triệu. Ngày 12/10/2021, Tổng cục Thống kê Việt Nam công bố con số 1,3 triệu người đã rời bỏ các thành phố lớn để trở về quê trong 9 tháng đầu năm 2021. Đáng lưu ý, con số thống kê trên chưa bao gồm lượng người rời đi sau khi Sài Gòn mở cửa hôm 1/10/2021.
Phần 1: Trần Quốc Dũng, người bạn tù trọn tình vẹn nghĩa
Đây là “Cây đàn tù”. Sở dĩ nó mang tên gọi ấy vì cây guitar này từng trải qua ngót nghét 40 năm bị giam cầm, có lẽ dài hơn bất cứ đời tù nào của người Việt Nam. Không biết ai là chủ nhân đích thực hoặc đầu tiên của nó. Nhưng cây đàn đã được chuyền tay qua nhiều thế hệ tù nhân chính trị từ sau năm 1975 đến cuối năm 2013. Người cuối cùng may mắn được sở hữu cây đàn này là chồng tôi, cựu tù nhân chính trị Huỳnh Anh Tú.