Ngày 10/3/2016, Bộ Công
an đã ra Thông
tư số Số: 13/2016/TT-BCA
về “Quy
định thực hiện nhiệm vụ bảo vệ phiên tòa của lực lượng Công an nhân dân”.
Thông tư này sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 24/4/2016. Một trong những nội dung của Thông
tư 13 là cho phép công an có
quyền bắt những người dân tụ tập bên ngoài phiên tòa nếu không thể thuyết phục
hoặc yêu cầu họ giải tán. Nhiều người cho rằng Bộ công an ra Thông tư
này là nhằm vào giới đấu tranh cho nhân quyền trong nước.
Đã có rất nhiều người dân
bị ngăn cấm, bị đánh đập hoặc bắt bớ chỉ vì muốn tham dự các phiên tòa xét xử
những người bất đồng chính kiến được Nhà nước thông báo là “công khai”. Sự việc
gần đây nhất là phiên tòa xét xử ông Nguyễn Hữu Vinh, tức Blogger Anh Ba Sàm
cùng người cộng sự Nguyễn Thị Minh Thúy. Một số người đã bị lực lượng công an
cả thường phục lẫn sắc phục bắt đi ngay gần trụ sở phiên tòa và bị câu lưu trái
phép chỉ vì những người này đến ủng hộ tinh thần cho hai nhà tranh đấu nổi
tiếng trên. Nhiều người bảo vệ nhân quyền sau đó cũng đã bị công an gửi giấy
mời với lý do “để làm rõ việc tụ tập đông
người tại vỉa hè ngã tư Triệu Quốc Đạt -Hai Bà Trưng, Hà Nội ngày 23/3/2016”-
tức khu vực gần tòa án.
Để hiểu rõ hơn về nội dung cũng như tính pháp lý của Thông tư 13/2016, Phạm Thanh Nghiên có cuộc phỏng vấn luật sư Lê
Công Định. Xin mời quý độc giả theo dõi cuộc phỏng vấn này.
Luật sư Lê Công Định. |
Phạm Thanh Nghiên: Xin chào Luật sư Lê Công Định, cảm ơn anh
đã dành thời gian cho cuộc phỏng vấn của phóng viên bất đắc dĩ này.
Thưa anh, là một luật
sư, anh đánh giá thế nào về Thông tư 13/2016/TT-BCA do Bộ Công an ban hành hôm
10/3 và sẽ có hiệu lực thi hành kể từ ngày 24/4/2016?
Luật sư Lê Công Định: Theo tôi việc bảo vệ phiên tòa là điều rất cần
thiết. Điều 3 của Thông tư 13 quy định rằng bảo vệ phiên tòa nhằm bảo đảm an
toàn cho hội đồng xét xử, người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng,
người tham dự phiên tòa và hồ sơ, tài liệu, vật chứng của vụ án. Ở các nước
khác, phiên tòa luôn được lực lượng cảnh sát tư pháp bảo vệ với mục tiêu tương
tự như vậy. Đó là điều hoàn toàn bình thường.
Phạm Thanh Nghiên: Thưa luật sư, đáng
chú ý nhất là Điều 14 của Thông tư 13 cho phép công an có quyền bắt những người
dân tụ tập bên ngoài phiên tòa nếu không thể thuyết phục hoặc yêu cầu họ giải
tán. Anh cho biết ý kiến về quy định này?
L/s Lê Công Định: Điều 14 của Thông tư quả thật đáng chú ý và
dường như là điều mà Thông tư 13 chú trọng, đó là việc “xử lý tình huống tụ tập đông người gây rối trật tự khu vực xử án”. Đối
chiếu với mục đích bảo vệ phiên tòa như được quy định tại Điều 3 mà tôi đề cập
ở trên, Điều 14 rõ ràng dư thừa, vì sự an toàn của hội đồng xét xử, người tiến
hành tố tụng, người tham gia tố tụng, người tham dự phiên tòa, cùng hồ sơ, tài
liệu và vật chứng của vụ án chỉ có thể được bảo vệ trong phạm vi khu vực xử án
mà thôi. Sự tụ tập đông người bên ngoài khu vực xử án chắc chắn không có khả
năng đe dọa sự an toàn đó, trừ phi những người quá khích tìm cách tấn công từ bên
ngoài vào bên trong phòng xử án bằng các phương tiện và vũ khí nguy hiểm.
Việc lồng một điều
khoản với nội dung không liên quan đến mục tiêu bảo vệ phiên tòa cho thấy mục
đích thực sự nhưng được ẩn giấu khéo léo của thông tư này, đó là thiết lập cơ
sở pháp lý cho hành động đàn áp và bắt giam những người đến tụ tập bên ngoài
khu vực xử án nhằm ủng hộ tinh thần của bị cáo và phản đối phiên tòa bất công.
Với lý do bảo vệ phiên tòa từ nay, lực lượng công an có quyền trấn áp thẳng tay những ai bị xem là
“gây rối trật tự khu vực xử án”. Hơn nữa, nhận định có hay không tình trạng
“gây rối trật tự khu vực xử án” cũng hoàn toàn võ đoán và một chiều từ phía
công an. Khi muốn đàn áp và bắt giam những người đến tụ tập bên ngoài khu vực
xử án, thì công an sẽ đội cho họ cái mũ “gây rối trật tự” rồi áp dụng ngay Điều
14 của Thông tư 13, bất kể họ chưa và không có khả năng đe dọa sự an toàn của
phiên tòa.
Phạm Thanh Nghiên: Một
trong những nguyên tắc bảo vệ phiên tòa (chương 1- Quy định chung) có ghi rõ là
cán bộ, chiến sĩ công an nhân dân trong khi làm nhiệm vụ bảo vệ phiên tòa phải
“tuân thủ Hiến pháp, pháp luật”. Vậy thì có điểm mâu thuẫn không giữa quyền hạn
của công dân và nghĩa vụ của công an trong trường hợp này nếu chiếu theo quy
định của hiến pháp? Hay nói cụ thể hơn là thông tư 13 có vi phạm hiến pháp
không, thưa anh?
L/s Lê Công Định: Biểu tình và tự do ngôn luận là hai quyền được
Hiến pháp 2013 ghi nhận, tôn trọng và bảo đảm thực thi. Như vậy, việc tập hợp
đông người để ủng hộ tinh thần của bị cáo và phản đối phiên tòa bất công hoàn
toàn thuộc phạm vi các quyền hiến định của công dân. Không một đạo luật hay bản
văn luật pháp dưới luật nào có thể hạn chế hay tước đoạt quyền hiến định của công
dân dưới mọi hình thức.
Một Bộ trưởng thuộc
ngành hành pháp không có quyền ban hành một thông tư mặc nhiên xâm phạm các
quyền tự do được Hiến pháp công nhận. Thông tư 13 do vậy vi phạm nghiêm trọng
Hiến pháp 2013. Trong một nhà nước pháp quyền thật sự, một thông tư như thế
chắc chắn sẽ bị tòa án bảo hiến tuyên vô hiệu, và không bộ trưởng nào dám liều lĩnh
đánh cược sinh mạng chính trị của mình bằng việc ban hành một bản văn pháp lý
vi hiến hiển nhiên.
Nói đi cũng phải nói
lại, tất nhiên, nhà nước pháp quyền giả hiệu thì khác.
Phạm Thanh Nghiên: Một lần nữa xin cảm ơn Luật sư Lê Công
Định
toivua xem xong hai bài viết formosa và phỏng vấn của luật sư Lê Công Định,tôi thấy
ReplyDeleteluật sư nói chuyện rất hay,nên tôi cảm phục