Thông tin ông Phan Vân Bách bị bắt với cáo buộc “Tuyên truyền chống nhà nước” chỉ hai ngày trước thềm năm mới Dương lịch 2024 đã khiến không ít người sững sờ. Người ta vẫn nghĩ, một người hiền lành, đã lui về ở ẩn, không còn dính dáng đến bất kỳ hoạt động tranh đấu cho nhân quyền nào như ông Bách, có lẽ sẽ được yên. Vụ bắt bớ diễn ra vào lúc các cơ quan ngoại giao nước ngoài bước vào kỳ nghỉ lễ cuối năm - một thời điểm được chọn lựa kỹ lưỡng để tránh mọi phản ứng tức thì từ quốc tế.
Mấy hôm nay, mạng Anh-tạch-nét
ngập tràn lời tung hô của đám phóng viên quốc doanh, nhà báo quốc khánh,
iu-túp-pơ quốc sự, phây-búc-cơ chính thống, và tíc-tốc-cơ vừa hồng vừa chuyên -
tất cả đều mang nhãn mác Ma-dê-in Việt Cộng, thi nhau bốc thơm cho màn “ngoại
giao hang Pắc Bó” của ông Thủ tướng Phạm Minh Chính khi tiếp ông Tổng thống
Pháp Emmanuel Macron.
Sau buổi gặp, rõ là khách
đã muốn “lượn” cho nhanh, nhưng chủ nhà vẫn ngúng nguẩy níu giữ, y như tiết mục
quan họ giao duyên “người ơi người ở đừng về” bản remix dành cho nguyên thủ.
Tay cầm tay, vai vỗ vai, miệng cười ha hả, ông Chính bỗ bã mời: “Ngài có
đi đâu mà bay qua vùng trời Việt Nam thì cứ hạ cánh xuống, uống cà phê với tôi
và anh Tô Lâm, xong rồi đi tiếp!”. Nghe mà tưởng đang rủ bạn nhậu ghé
quán bà Ba béo đầu ngõ “làm chai bia”, chứ không phải tiếp chuyện vị Tổng thống
đến từ một trong những quốc gia văn minh nhất của nhân loại.
(1.5.2025)
Kính thưa quý vị,
Hai năm trước, vào tháng
4/2023, gia đình tôi đặt chân đến miền đất này nhờ vào chương trình tiếp nhận
người tị nạn chính trị của Chính phủ Hoa Kỳ. Hôm nay, chúng tôi vinh dự có mặt ở
đây với tư cách là nhân chứng, là nạn nhân của sự đàn áp không ngừng tại Việt
Nam.
Tôi và chồng tôi là hai
trong số ít những người lên tiếng ở Việt Nam còn sống, và thoát khỏi sự bao vây
của nhà nước cộng sản Việt nam để tố cáo tội ác. Nhiều người- trước và sau tôi,
đã chết trong tù hoặc trở về với bệnh tật, bao vây kinh tế và luôn luôn bị khủng
bố.
Nhà hoạt động nhân quyền
Trịnh Bá Phương, người đang thụ án 10 năm tù giam tại nhà tù An Điềm với cáo buộc
“tuyên truyền chống nhà nước”, lại vừa tiếp tục bị khởi tố theo tội danh này.
Đây là một “sáng kiến chấn
động” của các “lồng chí” lãnh đạo đảng, “nhà cái” vốn xuất thân từ công an để
thực hiện quyết tâm diệt trừ mọi hành động phản kháng của dân chúng nhằm bảo vệ
chế độ tà ác này.
Trong một thế giới mà những thông tin mới mẻ liên tục xộc tới, người ta dễ quên, nhất là những điều thuộc về hôm qua. “Người đương thời” – nhà giáo Nguyễn Thượng Long đứng ngoài cái vòng xoáy điên cuồng của những cơn bão mạng, nên người ta (có thể) đã quên ông. Thông tin thầy Long qua đời được hai đồng nghiệp là nhà giáo Đỗ Việt Khoa và cựu TNLT, nhà giáo Vũ Văn Hùng đăng trên trang facebook cá nhân, lọt thỏm trong vô vàn tin tức giả - thật từ chính trường nước Mỹ, vốn đã tạo nên những cuộc khẩu chiến, bút chiến không hồi kết trong cộng đồng người Việt.
Nhà giáo, nhà bất đồng chính kiến
Nguyễn Thượng Long
“Người đương thời” là
cách gọi vừa thân mật, vừa trang trọng dành cho hai nhà giáo Đỗ Việt Khoa và
Nguyễn Thượng Long sau khi hai ông là khách mời trong Chương trình cùng tên của
Đài Truyền Hình Việt Nam hồi năm 2006.
Cần nói ngay, “nhà” ở đây là nhà của cha mẹ tôi ở Việt Nam, chứ không phải ở Mỹ. Sang đến tận Mỹ rồi mà còn để công an Việt Nam mò tới tận nhà thì còn ra thể thống cống rãnh gì nữa.
Số là vầy, buổi đêm hôm
đó khi tôi còn đang “sao vàng năm cánh mộng hồn quanh” thì nghe tín hiệu rung từ
điện thoại. Tật khó ngủ, mất ngủ, thính ngủ khiến tôi khổ sở, nên dù đã để điện
thoại tận phòng khách, tôi vẫn tỉnh như thường. “Không biết cha già dân tộc hay
mẹ già quốc gia nào cần đến đầy tớ nhân dân mà đêm hôm khuya khoắt cũng không
cho người ta ngủ?”, tôi làu bàu. Nhưng vì quá mệt sau đợt cảm cúm kéo dài cả
hai tuần lễ, tôi cứ nằm ỳ ra. Nằm mãi vẫn không thể kéo giấc ngủ trở lại, đành
phải dậy, mở điện thoại lên. Có đến cả chục cuộc gọi nhỡ, kèm một tin nhắn từ
chị gái tôi “Chiều nay công an đến nhà, tra hỏi vài thứ rồi lập biên bản. Họ về
rồi”.
Tháng 10/2012, sau khi tôi ra tù chừng hai ba tuần gì đấy, Người Buôn Gió cùng với anh Ngô Nhật Đăng, anh Nguyễn Lân Thắng từ Hà Nội “đánh” xe xuống Hải Phòng thăm. Quả thật, ngoài niềm vui còn có chút ngạc nhiên. Bây giờ người ta dám đi thăm một người bị cho là “phản động”, lại còn mới ra tù vì “tội” chống chế độ cơ đấy.
Ngày đó tôi chưa biết ai vào với ai, thấy có người hẹn
tới thăm, thì đón tiếp. Vài ngày sau tìm hiểu, mới biết mấy người anh em đó, nhất
là lão Gió, đang nổi như cồn.
Lão Gió mang theo cuốn sách Đại Vệ Chí Dị, tặng tôi:
-Cuốn này anh nhắc về em đấy.
Tôi lật các trang sách ra xem:
-Có thấy tên em đâu.
-Đây, “Phạm cô nương miền Duyên hải” là em chứ còn ai
vào đây nữa. Kể chuyện em đi Thanh Hóa tìm hiểu chuyện ngư dân bị Tàu khựa giết
hại.
Vừa nói, lão vừa chỉ vào những dòng chữ có tên tôi.
-À, à, vậy hả? Tôi gật gù.
Tổng Bí thư đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng (1944-2024)
Cuối cùng thì ông Nguyễn
Phú Trọng, Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam cũng được… chết đúng quy trình. Ở
cái tuổi tám mươi của ông, ốm đau bệnh tật rồi qua đời là lẽ thuận tự nhiên.
Nhưng vì ông là lãnh đạo tối cao của một chế độ độc tài đảng trị, nên không có
cơ may được hưởng cái lẽ tự nhiên ấy. Sau khi sắp xếp để “xác sống” Nguyễn Phú
Trọng trao quyền cho mình xong, ông Tô Lâm mới cho Bộ Chính trị Đảng Cộng sản
Việt Nam ra thông báo về tình hình sức khỏe của ông Nguyễn Phú Trọng. Chỉ một
ngày sau khi Bộ Chính trị ra thông báo, ông Trọng được loan tin qua đời và tin
tức ngay lập tức phủ dày các mặt báo.
(Ngày 18/6/2024)
Suốt 16 năm, kể từ khi
công khai quan điểm đối kháng với đảng cộng sản (năm 2007) cho đến ngày buộc phải
rời Việt Nam sang Mỹ tị nạn (Tháng Tư năm 2023), tôi luôn là mục tiêu đàn áp,
khủng bố từ nhà cầm quyền.
Hòa thượng Thích Quảng Độ được thỉnh giảng về Phật học, ở Giáo hoàng Học viện Thánh Piô X tại Đà Lạt, khóa 1971-1972 (Hình: DCCT)
Sự kiện sư Thích Minh Tuệ
trong xã hội Việt Nam, ngoài việc khơi gợi lại một niềm tin Phật giáo trong
lành và nguyên sơ, không bị vẩn đục bởi chính trị, bên cạnh đó còn dấy lên một
làn sóng nhận định chia sẻ ấm áp từ các tôn giáo khác. Thậm chí với các linh mục
trong và ngoài nước, cũng đã có nhiều bài giảng và bình luận đồng cảm, khiến
nhiều người từng sống ở miền Nam trước 1975, nhớ tới một thời tự do tôn giáo,
chan hòa giữa các đạo.
Hiện trạng đời sống tín
ngưỡng Việt Nam đầy những điều đen tối, ngay cả chuyện sư Thích Minh Đạo ở tỉnh
Bà Rịa- Vũng Tàu mở lời thán phục phép tu của sư Thích Minh Tuệ, cũng phải bị
“sám hối” khiến ai nấy đều kinh sợ những điều nằm sau bức màn tôn giáo màu mè của
chế độ CSVN. Nhiều nơi đã gọi điện, tìm đến thăm như một sự ủng hộ tinh thần
cho những điều đẹp đẽ đang bị ép dần đến phải mai một. Phía Công giáo, cũng có
linh mục Anton Maria Vũ Quốc Thịnh (Dòng Chúa Cứu Thế) gọi điện hỏi thăm, bày tỏ
sự mến phục, đồng cảm với nhà sư Thích Minh Đạo. Từ sự kiện đó, không ít người
đặt câu hỏi, có hay không sự thù nghịch, chia rẽ, kỳ thị giữa hai tôn giáo lớn
là Phật giáo và Công giáo ở Việt Nam, vốn được dựng lên từ ngôn từ thù hằn và định
kiến của sư tuyên truyền cộng sản hiện nay?
Với tôi, nghĩa cử của cha
Thịnh đối với thầy Minh Đạo nhắc nhớ đến những cuộc hội ngộ vô cùng cảm động giữa
các linh mục, các nhà sư trong nhà tù cộng sản, sau Tháng Tư năm 1975. Những ký
ức được Hòa thượng Thích Thiện Minh ghi chép lại trong cuốn sách Hai Mươi Sáu
Năm Lưu Đày, hoặc thi thoảng vẫn kể cho tôi nghe mỗi dịp đến thăm thầy ở Sài
Gòn.
Một ngày nọ đi làm về, khi vừa bước vào nhà, tôi đã phát hiện cái ban thờ
ông Hồ Chí Minh không còn ở vị trí cũ. Chắc là bố tôi đã chuyển nó sang chỗ
khác. Tôi ngó nghiêng tất cả những vị trí trang trọng nhất mà tôi nghĩ bố tôi sẽ
đặt ban thờ, hoặc chí ít là treo được tấm hình cho xứng tầm với sự “vĩ đại” của
ông. Nhưng không, giờ đây nó nằm chềnh ềnh trong thùng rác. Bát nhang và những
tấm gỗ nằm ngổn ngang, lẫn với đủ loại gốc rau, vỏ trái cây, ruột cá – thứ mà mẹ
tôi vừa vứt vào khi chuẩn bị bữa tối cho cả nhà.
(Nhân một năm, ngày bị đẩy ra khỏi quê hương)
Chúng tôi gặp nhau lần cuối vào một ngày Tháng Sáu năm 2022 trước khi Gaetan kết thúc nhiệm kỳ tại Việt Nam để về Mỹ. Được biết, đất nước tiếp theo Gaetan sẽ đến là Ba Lan, quê hương của vợ anh. Anh có vẻ háo hức với nhiệm kỳ sắp tới vì Ba Lan là quốc gia châu Âu ủng hộ mạnh mẽ nhất cuộc chiến đấu vệ quốc của người Ukraine trước sự xâm lược của quân Nga. Trong số những viên chức ngoại giao nước ngoài quan tâm về những người bất đồng chính kiến mà tôi từng tiếp xúc, Gaetan là người để lại cho tôi nhiều thiện cảm nhất.
Minh họa: (Al)
Tháng Ba năm 2010, khi tôi chuyển từ nhà tù Trần Phú (Hải Phòng) đến Trại 5- Thanh Hóa, thì « bố » Lai đã ở đấy ngót nghét mười năm. Tôi không nhớ bố Lai bị kết án bao nhiêu năm tù, chỉ biết bố bị bắt vì tội buôn ma túy. Vẻ ngoài khệnh khạng, thái độ bất cần đời khiến bố Lai được gọi là « bố ». Trong này, tù nhân nữ thường gán cho nhau đủ thứ danh xưng của cánh đàn ông như « anh », « ông », « cậu », « bố », vừa ngồ ngộ, vừa vui.
Bố Lai có một màn ra mắt với tôi quả là rất ấn tượng. Buổi chiều nọ, khi
tôi đang sắp xếp túi nội vụ thì một bà già khoảng ngoài sáu mươi tuổi, mặc bộ
bà ba màu đen, đầu đội những hai chiếc mũ phớt màu cháo lòng, khệnh khạng bước
vào, cất tiếng hỏi:
Nhớ một người già trăm tuổi, sống hiền lương trong lòng cộng sản
Ít hôm trước, chị gái tôi
gọi điện báo tin: “Bà cụ Bổn đi rồi. Cụ tỉnh táo đến lúc chết, dì ạ”.
Cụ đi, ai cũng thương,
nhưng mừng cho cụ. Mấy ai lúc chết được chúc phúc như thế. Cụ thọ 107 tuổi. Tuổi
già nên cụ đi, chứ không ốm đau, bệnh tật gì. Một cuộc ra đi nhẹ như hơi thở,
như bước chân trần trên làn cát mịn.
(Viết nhân mười năm ngày giỗ của mẹ)
Suốt cuộc đời này, tôi sẽ
không bao giờ quên hình ảnh mẹ tôi ngồi trên chiếc ghế sofa, lặng lẽ nhìn con
mình, tay bị còng, bước ra khỏi căn nhà quen thuộc. Sau khi ra tù, tôi đã ghi lại
giây phút ngắn ngủi trong biến cố lớn lao của cuộc đời mình, thế này:
“Tay bị còng, tôi cúi xuống hôn mẹ. Một cái hôn vội
vã. Bà vẫn ngồi yên trên chiếc ghế hàng ngày bà vẫn ngồi, hời hợt đáp lại nụ
hôn của tôi. Bà quan tâm đến những kẻ bắt con bà hơn:
-Như vậy là các anh đã bắt con tôi về tội yêu nước.
Khoảng hơn chục năm trước, khi thực hiện một cuộc bắt bớ nhằm vào một nhân vật bất đồng chính kiến, một nhà hoạt động nhân quyền, phía công an chí ít còn muốn ra vẻ ta đây là nhà nước pháp quyền. Họ lùa một lực lượng hùng hậu mặc sắc phục, đeo lon, đeo cấp số hiệu, mang xe thùng đùng đùng xông vào nhà dân để bắt. Cho ra vẻ đúng luật, người bị bắt sẽ được giao các quyết định liên quan đến mình như lệnh bắt, lệnh khám xét, lệnh tạm giam…, dù thường là sau đó gia đình nạn nhân không nhận được mảnh giấy nào. Nhưng tối thiểu vào lúc đó, người bị bắt cũng được hưởng cái “đặc ân” là biết mình bị cáo buộc vi phạm điều luật nào trong (cái gọi là) “Bộ luật hình sự” của (cái gọi là) Nhà nước CHXHCN Việt Nam.
Trong nhà tù Trần Phú hồi
ấy, chắc không ai phải đi cung nhiều như tôi. Cũng không tù nhân nào “nghiện”
đi cung như tôi. Chẳng phải tôi thích đi cung đi cán gì đâu, vui gì khi phải đấu
trí với bọn điều tra viên. Nhưng ít ra, tôi cũng có được một vài tiếng đồng hồ
thoát khỏi cái hộp kín như bưng mang tên “buồng biệt giam” hôi hám, ngột ngạt.
Chả ai thích ở trong ấy cả ngày để gặm nhấm nỗi buồn, để thấy mình giống một
con thú hơn là một con người.
Năm 2020, đại úy công an Lê Chí Thành, cán bộ trại giam Thủ Đức (Z30D), Bình Thuận trở thành một “hiện tượng” trên truyền thông xã hội sau khi công khai tố cáo sai phạm của đại tá, giám thị Lê Bá Thụy cũng như tình trạng tham nhũng và sai phạm hàng loạt trong ngành công an. “Đây là một hành động mạo hiểm, đầy rủi ro trong một chế độ mà quyền lực của ngành công an là “bất khả xâm phạm” – theo The Project 88.
